S.e.f.d. dosent  Murtəza Həsənov

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Siyasi İdarəetmə Fakültəsinin Dekanı

          Müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin qurucusu, Azərbaycan xalqının milli lideri Heydər Əliyevin siyasi-ideoloji fəaliyyəti Azərbaycanla məhdudlaşmayıb, bütövlükdə türk dünyasını (və ümumən dünyanı!) əhatə edir. Böyük tarixi şəxsiyyətin türk dünyası ilə bağlı gördüyü işlər, irəli sürdüyü ideyalar, söylədiyi mülahizələr elmi-nəzəri mükəmməlliyilə yanaşı, praktik perspektivliliyilə də böyük tarixi əhəmiyyətə malikdir. Ümummilli lider Heydər Əliyev deyirdi:

        “Mən bu gün, həqiqətən, qeyd etmək istəyirəm ki, bizim xalqlarımız əsrlər boyu bir-birinə yaxın dost olmuşlar. Biz bir kökdənik, biz birdilli xalqlarıq. Bizim milli ənənələrimiz çox yaxındır, bir-birinə bənzərdir, oxşardır. Ona görə də bunlar hamısı xalqlarımızı hələ biz müstəqil olmadığımız vaxtda, ayrı-ayrı dövlətlərin əsarəti altında yaşadığımız vaxtda da bir-birimizdən ayırmayıb, bir-birimizə bağlayıb, bir-birimizlə daha sıx əlaqədə saxlayıb. İndi isə xalqlarımız öz müstəqilliyini əldə edəndən sonra, müstəqil dövlət kimi dünyada tanınandan sonra biz tarixi ənənələr əsasında, həmin fundamental əsaslar üzərində bundan sonra da irəliyə getməliyik, inkişaf etməliyik.”

         Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT), Türk dünyasının siyasi, iqtisadi və hərbi sahələrdə birliyini və əməkdaşlığını gücləndirmək məqsədi ilə yaradılmışdır. Bu təşkilat mədəni və tarixi bağlarla birləşmiş dövlətlərin bir araya gələrək, ortaq məqsədlər və strategiyalar üzərində işləməsini təmin edir. Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranması və fəaliyyəti, beynəlxalq arenada Türk dövlətlərinin nüfuzunu artırmaq və regionda stabillik və inkişafı təmin etmək məqsədi daşıyır.

       Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranma tarixi 2009-cu ilə təsadüf edir və təşkilatın ilkin məqsədi Türk dövlətləri arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığı gücləndirməkdir. Bu təşkilatın yaranması, həm tarixi kökləri, həm də müasir dövrdəki siyasi və iqtisadi reallıqları nəzərə alaraq, Türk dünyasının potensialını daha səmərəli istifadə etməyi hədəfləyir. Prezident İlham Əliyevin sözlərinə görə, “Türk Dövlətləri Təşkilatı, regionumuzun və dünya miqyasında bir çox problemlərin həllində mühüm rol oynayacaq və Türk dövlətlərinin maraqlarını daha güclü şəkildə qoruyacaq bir platformadır.”

      Türk Dövlətləri Təşkilatının əsas məqsədlərindən biri, üzv dövlətlər arasında siyasi birliyin gücləndirilməsi və ortaq strateji mövqelərin formalaşdırılmasıdır. Siyasi əlaqələrin möhkəmləndirilməsi, regionda stabillik və təhlükəsizliyin təmin olunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda, təşkilatın iqtisadi əməkdaşlığı gücləndirmək və üzv dövlətlər arasında ticarət əlaqələrini genişləndirmək kimi məqsədləri də vardır. Bu sahədə həyata keçirilən layihələr və proqramlar, Türk dövlətlərinin iqtisadi potensialını daha səmərəli şəkildə istifadə etməyə imkan yaradır.

       Türk Dövlətləri Təşkilatı, həm də hərbi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahəsində üzv dövlətlər arasında koordinasiyanı təmin edir. Ortaq hərbi təlimlər və təhlükəsizlik strategiyaları, regionun stabilliyinə və üzv dövlətlərin müdafiə qabiliyyətinin artırılmasına xidmət edir. Bu sahədə həyata keçirilən tədbirlər, Türk dünyasının qlobal güc olaraq nüfuzunu daha da artırır.

       Türk Dövlətləri Təşkilatının sosial və mədəni əlaqələri gücləndirmək məqsədi ilə həyata keçirdiyi layihələr də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Mədəni mirasın qorunması və tanıdılması, eləcə də sosial layihələr vasitəsilə üzv dövlətlər arasında əlaqələr daha da möhkəmləndirilir. Türk Dövlətləri Təşkilatının qlobal güc olaraq rolu və geosiyasi əhəmiyyəti də böyükdür. Bu təşkilat, regionda stabillik və təhlükəsizliyi təmin etmək, eləcə də qlobal miqyasda Türk dövlətlərinin maraqlarını qorumaq üçün mühüm bir təşkilatdır.. Təşkilatın gələcək perspektivləri və qlobal arenadakı rolu, Türk dünyasının birliyi və əməkdaşlığının daha da gücləndirilməsinə yönəlmişdir.

        Türk Dövlətləri Təşkilatının Tarixi və Strukturunun İnkişafı

        TDT-nin əsası, 2009-cu il oktyabrın 3-də Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə arasında Naxçıvan şəhərində keçirilən Zirvə Görüşündə qoyulmuşdur. Bu görüşün nəticəsi olaraq, Naxçıvan Sazişi imzalanmış və Türk Dövlətləri Təşkilatı rəsmən yaradılmışdır. Təşkilatın ilkin məqsədləri arasında üzv dövlətlər arasında siyasi və iqtisadi əməkdaşlığı gücləndirmək, mədəni və tarixi bağlılıqları qorumaq və inkişaf etdirmək, ortaq problemlərə birlikdə həll yolları tapmaq kimi məqamlar yer alır.

        TDT-nin strukturu müxtəlif idarəetmə orqanlarından ibarətdir. Təşkilatın ən yüksək qərar qəbul edən orqanı Dövlət Başçıları Şurasıdır. Bu şura, üzv dövlətlərin prezidentlərinin iştirakı ilə ildə bir dəfə keçirilir və əsas strateji qərarları qəbul edir. Bundan əlavə, Xarici İşlər Nazirləri Şurası, Yüksək Səviyyəli Məmurlar Komitəsi və Katiblik kimi digər idarəetmə orqanları da mövcuddur.

       Hal-hazırda Türk Dövlətləri Təşkilatının üzv dövlətləri Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə və Özbəkistandır. Türkmənistan isə müşahidəçi statusuna malikdir. Bu dövlətlər arasında əməkdaşlıq, müxtəlif sahələrdə, xüsusən də siyasi, iqtisadi və hərbi sahələrdə inkişaf edir.

      TDT-nin idarəetmə orqanları müxtəlif funksiyaları yerinə yetirir. Dövlət Başçıları Şurası, təşkilatın əsas strateji istiqamətlərini və prioritetlərini müəyyənləşdirir. Xarici İşlər Nazirləri Şurası isə, üzv dövlətlər arasında siyasi əlaqələrin koordinasiyasını təmin edir və təşkilatın fəaliyyəti ilə bağlı vacib məsələləri müzakirə edir.

      Yüksək Səviyyəli Məmurlar Komitəsi, üzv dövlətlər arasında əməkdaşlığı praktiki səviyyədə təmin edir və müxtəlif sahələrdə həyata keçirilən layihələrin icrasını nəzarətdə saxlayır. Katiblik isə, təşkilatın gündəlik fəaliyyətlərini idarə edir və üzv dövlətlər arasında əlaqələrin davamlılığını təmin edir.

      Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranması və inkişafı, Türk dövlətləri arasında birlik və əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətində mühüm bir addım olmuşdur. Bu təşkilat, ortaq tarixi və mədəni köklərə malik olan dövlətlərin bir araya gələrək, ortaq problemlərə birlikdə həll yolları tapmasını və qlobal arenada daha güclü bir mövqe əldə etməsini təmin edir. Prezident İlham Əliyevin də vurğuladığı kimi, “Türk Dövlətləri Təşkilatı, bizim birliyimizi və gücümüzü simvolizə edir və biz bu təşkilat vasitəsilə daha böyük uğurlara imza atmağa davam edəcəyik.”

           Siyasi Əlaqələr və Siyasi Birlik

        Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) üzv dövlətlər arasında siyasi əlaqələrin inkişafı və ortaq strateji mövqelərin formalaşdırılması təşkilatın əsas prioritetlərindən biridir. Siyasi birlik və koordinasiya, regionda stabillik və təhlükəsizliyin təmin olunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. TDT üzv dövlətləri arasında siyasi əlaqələrin inkişafı, yüksək səviyyəli görüşlər və zirvə toplantıları vasitəsilə təmin olunur. Dövlət Başçıları Şurası və Xarici İşlər Nazirləri Şurası kimi strukturlar, üzv dövlətlər arasında siyasi məsələlərin müzakirəsi və ortaq qərarların qəbul edilməsi üçün mühüm platformalardır. Bu görüşlər, regiondakı mövcud problemlərin həlli və qlobal siyasətdə ortaq mövqelərin müəyyənləşdirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir.

        Siyasi əlaqələrin inkişafında əsas məqsəd, üzv dövlətlər arasında daha sıx əməkdaşlıq və koordinasiyanın təmin edilməsidir. Bu, həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli səviyyədə həyata keçirilir. Dövlətlər arasında keçirilən yüksək səviyyəli görüşlər, ikitərəfli əlaqələrin gücləndirilməsi və ortaq strateji maraqların müəyyənləşdirilməsi üçün mühüm bir platformadır.

       Azərbaycan Respublikasının Prezidenti   cənab   İlham Əliyev: “Türk Dövlətləri Təşkilatı, ortaq strateji maraqlarımızı qorumaq və regionda stabilliyi təmin etmək üçün vacib bir platformadır. Biz, siyasi məsələlərdə daha sıx əməkdaşlıq etməli və ortaq mövqelərimizi qlobal səviyyədə müdafiə etməliyik.” Bu çərçivədə, üzv dövlətlər arasında təhlükəsizlik, enerji, nəqliyyat və digər strateji sahələrdə əməkdaşlıq daha da gücləndirilir.

       TDT, qlobal siyasətdə də mühüm rol oynamağa çalışır. Təşkilat, üzv dövlətlərin beynəlxalq arenada mövqelərini gücləndirmək və qlobal problemlərin həllində aktiv iştirak etmək üçün səylər göstərir. Bu məqsədlə, TDT müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar və dövlətlərlə əməkdaşlığı inkişaf etdirir və qlobal siyasətdə fəal rol oynayır.

Türk Dövlətləri Təşkilatının siyasi əlaqələr və siyasi birlik sahəsindəki fəaliyyəti, üzv dövlətlərin qlobal arenada nüfuzunu artırmaq və regionda stabillik və təhlükəsizliyi təmin etmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təşkilatın bu istiqamətdə atdığı addımlar, Türk dünyasının birliyini və gücünü daha da artırır.

                           İqtisadi Əməkdaşlıq

         Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) əsas məqsədlərindən biri, üzv dövlətlər arasında iqtisadi əməkdaşlığı gücləndirmək və ticarət əlaqələrini inkişaf etdirməkdir. İqtisadi sahədə əməkdaşlıq, regionun potensialını artırmaq və üzv dövlətlərin rifahını yüksəltmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.  TDT-nin üzv dövlətləri arasında ticarət əlaqələrinin inkişafı, iqtisadi inteqrasiyanın əsas tərkib hissəsidir. Bu məqsədlə, gömrük və ticarət maneələrinin aradan qaldırılması, sərbəst ticarət zonalarının yaradılması və ticarət həcminin artırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir. Üzv dövlətlər arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması, iqtisadi əməkdaşlığın gücləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

TDT, üzv dövlətlər arasında iqtisadi əməkdaşlığı gücləndirmək məqsədi ilə müxtəlif layihələr və proqramlar həyata keçirir. Bu layihələr, nəqliyyat, energetika, kənd təsərrüfatı və digər strateji sahələrdə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyi hədəfləyir. Nəqliyyat sahəsində, Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (Trans-Caspian International Transport Route – TITR) kimi layihələr, üzv dövlətlər arasında logistikanın və ticarətin inkişafına mühüm töhfə verir.

Energetika sahəsində də əməkdaşlıq mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Türk dövlətləri arasında enerji resurslarının birgə istifadəsi və enerji layihələrinin həyata keçirilməsi, regionun enerji təhlükəsizliyini təmin edir .

Türk Dövlətləri Təşkilatının üzv dövlətləri, böyük iqtisadi potensiala malikdir və bu potensialın səmərəli istifadəsi, regionun inkişafına mühüm töhfə verə bilər. Bu məqsədlə, üzv dövlətlər arasında iqtisadi əməkdaşlığın gücləndirilməsi və ortaq iqtisadi strategiyaların həyata keçirilməsi vacibdir. Regionun iqtisadi potensialı, həm təbii resurslar, həm də insan kapitalı baxımından böyükdür.

TDT-nin gələcək perspektivləri, üzv dövlətlər arasında iqtisadi inteqrasiyanın daha da dərinləşdirilməsi və qlobal iqtisadiyyatda mövqelərinin möhkəmləndirilməsinə yönəlmişdir. Bu məqsədlə, yeni iqtisadi layihələr və proqramların həyata keçirilməsi, ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi və investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması vacibdir..

                         Hərbi Əməkdaşlıq və Təhlükəsizlik

Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) üzv dövlətlər arasında hərbi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığı gücləndirmək məqsədi ilə gördüyü tədbirlər, regionda stabillik və təhlükəsizliyin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Bu əməkdaşlıq, üzv dövlətlərin müdafiə qabiliyyətini artırmaq və ortaq təhlükəsizlik strateji mövqelərini formalaşdırmaq baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

TDT-nin üzv dövlətləri arasında hərbi əməkdaşlıq və təlimlər, müdafiə qabiliyyətinin artırılması və qarşılıqlı hərbi yardımın təmin edilməsi məqsədi ilə həyata keçirilir. Bu məqsədlə, müxtəlif hərbi təlimlər və manevrlər təşkil olunur ki, bu da üzv dövlətlərin ordularının qarşılıqlı fəaliyyət qabiliyyətini artırır və ortaq hərbi doktrinaların inkişafına imkan yaradır.

Hərbi təlimlər, üzv dövlətlərin ordularının bir-birini daha yaxından tanımasına və birlikdə fəaliyyət göstərmək qabiliyyətini inkişaf etdirməsinə imkan verir. Bu təlimlər, həm də regionda potensial təhlükələrə qarşı birgə müdafiə strategiyalarının hazırlanmasına xidmət edir. TDT, üzv dövlətlər arasında ortaq təhlükəsizlik strategiyaları və tədbirlərinin hazırlanması və həyata keçirilməsində də mühüm rol oynayır. Bu strategiyalar, regionda stabillik və təhlükəsizliyi təmin etmək, eləcə də terrorizm, narkotik qaçaqmalçılığı və digər təhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı birgə mübarizə aparmaq məqsədi daşıyır. Məsələn, TDT üzv dövlətləri arasında keçirilən “TurAz Qartalı” birgə hərbi təlimləri, Azərbaycan və Türkiyə hərbi qüvvələrinin birgə fəaliyyəti və koordinasiyasını gücləndirmək məqsədilə keçirilir. Həmçinin,  Azərbaycan və Qazaxıstan arasında sərhəd təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq və məlumat mübadiləsi sahəsində tədbirlər həyata keçirilir, Türkiyənin hərbi akademiyaları ilə digər üzv dövlətlərin hərbi təhsil müəssisələri arasında təcrübə mübadiləsi və birgə təlim proqramları təşkil olunur.

TDT-nin hərbi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahəsində fəaliyyəti, regionda stabillik və təhlükəsizliyin təmin olunmasına yönəlmişdir. Bu sahədə həyata keçirilən tədbirlər, üzv dövlətlərin müdafiə qabiliyyətini artırmaq və ortaq təhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı effektiv mübarizə aparmaq məqsədi daşıyır. Anadolu Qartalı” hərbi təlimləri, Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan ölkələrin hava qüvvələrinin iştirakı ilə Türkiyədə keçirilir. Bu təlimlərdə, müxtəlif hava hücum və müdafiə taktikaları, birgə əməliyyatlar və koordinasiya bacarıqları sınanır. Türkiyə və Qırğızıstan arasında keçirilən “Kardeşlik” quru təlimləri, hər iki ölkənin quru qüvvələrinin birgə əməliyyat qabiliyyətini artırmaq məqsədi daşıyır. Təlimlər zamanı, quru döyüş taktikaları, ərazi nəzarəti və müdafiə ssenariləri həyata keçirilir. Türkiyənin İstanbul şəhərində yerləşən Türk Dəniz Qüvvələri Akademiyası, Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələrin dəniz zabitləri üçün ixtisaslaşmış təlim və təhsil proqramları təqdim edir. Bu proqramlar çərçivəsində, dəniz təhlükəsizliyi, dəniz mühafizəsi və hərbi strategiyalar üzrə təlimlər keçirilir.

Regionda stabillik və təhlükəsizliyin təmin olunmasında əsas məqsəd, üzv dövlətlərin təhlükəsizlik və müdafiə sahəsində daha sıx əməkdaşlıq etməsini təmin etməkdir. Bu, həm də regionda potensial münaqişələrin və təhlükələrin qarşısının alınması baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab   İlham Əliyev vurğulayır: “Regionda stabilliyin və təhlükəsizliyin təmin olunması, bizim ortaq səylərimizdən və hərbi əməkdaşlığımızdan asılıdır.”

Türk Dövlətləri Təşkilatının hərbi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahəsində fəaliyyəti, üzv dövlətlərin müdafiə qabiliyyətini artırmaq və regionda stabilliyi təmin etmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təşkilatın bu sahədə atdığı addımlar, Türk dünyasının hərbi gücünü və təhlükəsizliyini daha da artırır.

                                         Sosial və Mədəni Əlaqələr

Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) üzv dövlətlər arasında sosial və mədəni əlaqələrin gücləndirilməsi sahəsində həyata keçirdiyi tədbirlər, Türk dünyasının ortaq mədəniyyətinin və dəyərlərinin qorunması və inkişaf etdirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu sahədəki əməkdaşlıq, üzv dövlətlərin mədəni irsinin qorunması, təbliği və gələcək nəsillərə ötürülməsinə xidmət edir.  TDT-nin üzv dövlətləri arasında mədəni əməkdaşlıq, müxtəlif mədəni layihələr və proqramlar vasitəsilə həyata keçirilir. Bu layihələr, üzv dövlətlərin mədəniyyətlərinin tanıdılması, mədəniyyətlərarası dialoqun gücləndirilməsi və mədəni irsin qorunmasına yönəlib. Mədəni əməkdaşlıq sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, ortaq mədəniyyətin və dəyərlərin qorunması və inkişaf etdirilməsinə xidmət edir.

Mədəni layihələr çərçivəsində, müxtəlif mədəni festivallar, sərgilər, konfranslar və seminarlar təşkil olunur. Bu tədbirlər, üzv dövlətlərin mədəniyyətlərini tanıtmaq və mədəniyyətlərarası əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyır.  TDT-nin əsas prioritetlərindən biri, Türk dövlətlərinin mədəni mirasının qorunması və tanıdılmasıdır. Bu sahədə həyata keçirilən tədbirlər, mədəni irsin qorunması və təbliği baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Üzv dövlətlər arasında mədəni irsin qorunması sahəsində əməkdaşlıq, bu irsin gələcək nəsillərə ötürülməsi və dünya miqyasında tanıdılması üçün vacibdir.

TDT, üzv dövlətlər arasında sosial layihələr və insani yardım proqramlarının həyata keçirilməsi sahəsində də fəaliyyət göstərir. Bu proqramlar, sosial rifahın artırılması və üzv dövlətlər arasında sosial əlaqələrin gücləndirilməsi məqsədi daşıyır. Sosial layihələr çərçivəsində, təhsil, səhiyyə və sosial təminat sahələrində müxtəlif proqramlar həyata keçirilir.

İnsani yardım proqramları, təbii fəlakətlər və digər fövqəladə hallarda üzv dövlətlər arasında qarşılıqlı yardım və dəstəyin təmin olunmasına yönəlib. Bu proqramlar, üzv dövlətlərin sosial rifahını artırmaq və ortaq problemlərin həllinə birgə töhfə vermək məqsədi daşıyır. Türk Dövlətləri Təşkilatının sosial və mədəni əlaqələr sahəsində fəaliyyəti, üzv dövlətlər arasında ortaq mədəniyyətin və dəyərlərin qorunması və inkişaf etdirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təşkilatın bu sahədə atdığı addımlar, Türk dünyasının mədəni irsinin və dəyərlərinin qorunmasına və gələcək nəsillərə ötürülməsinə xidmət edir.

                       Türk Dövlətləri Təşkilatının Geosiyasi Rolu

          Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) regionda və qlobal səviyyədə geosiyasi sabitliyin və təhlükəsizliyin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Bu təşkilat, üzv dövlətlərin ortaq maraqlarını qorumaq, regionda sülhü və stabilliyi təmin etmək və qlobal problemlərin həllində fəal iştirak etmək məqsədi daşıyır. TDT-nin üzv dövlətləri arasında geosiyasi sabitliyin təmin olunması, regionda sülh və stabilliyin qorunması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqsədlə, üzv dövlətlər arasında siyasi, iqtisadi və hərbi əməkdaşlıq gücləndirilir və ortaq təhlükəsizlik strategiyaları hazırlanır. Regionda geosiyasi sabitliyin təmin olunmasında əsas vasitələrdən biri, yüksək səviyyəli siyasi dialoq və əməkdaşlıqdır.

Geosiyasi sabitliyin təmin olunmasında əsas məqsəd, regionda mövcud olan münaqişələrin və təhlükələrin qarşısının alınması və üzv dövlətlər arasında sülh və əməkdaşlığın gücləndirilməsidir. Bu çərçivədə, TDT üzv dövlətlər arasında siyasi dialoqu və əməkdaşlığı inkişaf etdirir və ortaq problemlərin həllinə yönəlmiş tədbirlər həyata keçirir.

TDT, qlobal səviyyədə geosiyasi təhlükəsizliyin və əməkdaşlığın təmin olunmasında da mühüm rol oynayır. Təşkilat, üzv dövlətlərin qlobal arenada mövqelərini gücləndirmək və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığı inkişaf etdirmək məqsədi daşıyır. Qlobal səviyyədə geosiyasi təhlükəsizliyin təmin olunmasında əsas məqsəd, qlobal problemlərin həllində fəal iştirak etmək və qlobal təhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı birgə mübarizə aparmaqdır.

Türk Dövlətləri Təşkilatının geosiyasi rolunun gücləndirilməsi, regionda və qlobal səviyyədə sülhün və stabilliyin təmin olunmasına, eləcə də üzv dövlətlərin ortaq maraqlarının qorunmasına mühüm töhfə verir. Təşkilatın bu sahədə atdığı addımlar, Türk dünyasının geosiyasi gücünü və təsirini daha da artırır.

Ümumilikdə, Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT), Türk dünyasının siyasi, iqtisadi və mədəni əməkdaşlığını inkişaf etdirən və üzv dövlətlərin ortaq maraqlarını qoruyan mühüm bir platformadır. TDT-nin təsis edilməsi, Türk dünyasının birgə gücünü artırmaq və ortaq problemlərə birlikdə həll tapmaq məqsədini daşıyır. Bu təşkilat, regionda və qlobal səviyyədə sülh, təhlükəsizlik və stabilliyin təmin olunmasında da fəal iştirak edir. Üzv dövlətlər arasında siyasi dialoq və əməkdaşlığın gücləndirilməsi, TDT-nin əsas fəaliyyət sahələrindən biridir və bu, təşkilatın effektivliyini artırır.

Gələcəkdə, TDT-nin əməkdaşlıq sahələrinin genişləndirilməsi, qlobal səviyyədə təsirinin artırılması və üzv dövlətlər arasında inteqrasiya və birliyin gücləndirilməsi önəmli məqsədlər olaraq qarşımıza çıxır. Bu məqsədlərə nail olmaq üçün, üzv dövlətlər arasında daha da sıx əməkdaşlıq və koordinasiya təmin edilməli, ortaq problemlərin həllinə yönəlmiş strateji planlar hazırlanmalıdır.

       Türk Dövlətləri Təşkilatının güclü bir strukturu var və bu, Türk dünyasının birliyini və təsirini artırmaq üçün ideala yaxın bir platformadır.  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin liderliyi altında, TDT-nin təşkilatçılığı və fəaliyyətləri daha da gücləndirilməlidir ki, Türk dünyası qlobal əməkdaşlıqda və beynəlxalq arenada daha möhkəmlənsin.

     Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət Başçılarının Fövqəladə Zirvə görüşünün yekunları ilə bağlı yerli və xarici jurnalistlər üçün keçirdiyi brifinqdə bəyan edib : Ədalətli institusional strukturlardan məhrum birliklərin bloklandığı prosesdə Türk Dövlətləri Təşkilatı səsin, nəfəsin və sinerjinin yeni mərkəzinə çevrilir”.“Adriatik dənizindən Asiyaya qədər uzanan geniş coğrafiyada bizim çox geniş əməkdaşlıq imkanımız var. Tarixi inkişafların türk dünyasının yolunu açdığı fürsət pəncərələrini düzgün qiymətləndirmək lazımdır. Siyasi həmrəylikdən tutmuş, enerji və nəqliyyatın başçılıq etdiyi iqtisadi əməkdaşlığa qədər hər sahədə onu mənfəətə çevirmək imkanımız var.Qardaş ölkələrin nisbətən qısa müstəqillik dövründə əldə etdikləri nailiyyətləri ümumi gələcəyimiz üçün çox vacib hesab edirəm. Bu nəhəng potensial təşkilatımızın təsir dairəsinin ölçüsünə işarə edir. Hər Zirvə görüşü ilə biz bu təsirin miqyasını və əsasını daha da gücləndiririk”.

  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 14 iyun 2024-cü il Türk Dövlətləri Təşkilatı: geosiyasi reallıqlar və qlobal kataklizmlər fonunda yeni strateji hədəflərə doğru” mövzusunda beynəlxalq konfransın iştirakçılarına müraciəti: Sizi “Türk Dövlətləri Təşkilatı: geosiyasi reallıqlar və qlobal kataklizmlər fonunda yeni strateji hədəflərə doğru” mövzusunda beynəlxalq konfransın keçirildiyi, Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı olmuş Şuşa şəhərində səmimi-qəlbdən salamlayır, konfransın işinə uğurlar arzulayıram.

        Müasir dövrdə qlobal kataklizmlər beynəlxalq münasibətlər sisteminin geosiyasi reallıqlarından birinə çevrilmişdir. Xarici güc mərkəzlərinin təsiri və müdaxiləsi ilə dünyanın müxtəlif regionlarında çoxsaylı qarşıdurmaların – etnik və dini zəmində münaqişələrin, siyasi konfrontasiyaların baş verməsi, xaos və anarxiya mühitinin yaranması ayrı-ayrı dövlətlərə və bütövlükdə beynəlxalq təhlükəsizliyə ciddi təhdidlər yaratmaqdadır. Beynəlxalq hüquq normalarının kobudcasına pozulduğu və ikili standartlara əsaslanan selektiv yanaşmaların baş qaldırdığı belə bir şəraitdə milli maraqların qorunmasına hədəflənmiş və mövcud çağırışlara cavab verən siyasətin həyata keçirilməsi müstəqil dövlətlərin qarşısında duran başlıca vəzifələrdəndir.

İstifadə olunmuş mənbələr:

1.     http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/xalqqazeti_iyul2009/86532.htm

2.     https://azerbaijan.az/related-information/201

3.     https://www.bizimyol.info/az/news/426785.html

4.     https://www.trt.net.tr/azerbaycan/proqram/2024/03/08/qlobal-guc-turk-dovl-tl-ri-t-skilati-2112906

5.     https://www.aa.com.tr/tr/analiz/turk-dunyasinda-butunlesmeye-dogru-turk-devletleri-teskilati/2735357#

6.     https://president.az/