“Nobel Mükafatının İlham Təşəbbüsü”
Çətin iş hər bir laureatın Nobel mükafatına doğru səyahətinin bir hissəsi olmuşdur. Nobel laureatı Fransuaza Barre-Sinoussi toy gecəsinin səhərisi laboratoriyaya qaçıb, vaxtını laboratoriyada keçirib. Digər laureat, Maykl Braunun ilk qızı dünyaya gəldikdən sonra o, növbəti günün təcrübələrini müzakirə etmək üçün birbaşa elmi rəhbəri Cozef Qoldşteynlə görüşə qaçıb.
Nobel mükafatları komitəsinin “Nobel Mükafatının İlham Təşəbbüsü (NPII)” Nobel mükafatı laureatlarına öz ilhamverici hekayələrini və fikirlərini bölüşməyə kömək etmək üçün hazırlanmış qlobal proqramdır. Təşəbbüs Nobel mükafatı laureatlarını dünyanın müxtəlif ölkələrinin universitetlərinə və tədqiqat mərkəzlərinə səfərlərə cəlb etməklə və onların fikirlərini videoya çəkməklə laureatları dünya elmi ictimaiyyəti, xüsusən də gənc alimlər auditoriyası ilə daha yaxından təmasda saxlamağa çalışır.
“Nobel Mükafatının İlham Təşəbbüsü” tədbirlərində erkən karyera qurmuş alimlər tez-tez laureatlardan iş-həyat balansı haqqında soruşurlar. Onların cavabları maarifləndirici ola bilər.
Proqram çərçivəsində laureatlarla müzakirə olunan mühüm mövzulardan biri “Nə qədər işləmək lazımdır?” adlanır.
1. Ailəniz və dostlarınızla vaxt keçirin
Bir çox laureat şəxsi münasibətləri qorumağın dəyərini vurğulayır. Bir çox tibb laureatları, məsələn, klinik işləri ilə yanaşı tədqiqat layihələri həyata keçirərək tibb həkimi kimi karyeralarına başlayıblar. Kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüş Brayan Kobilka laboratoriyada işləməklə yanaşı, təcili yardım otağında da ay işığında elmi axtarışlarını davam etdirirdi. Lakin işinin çox olmasına baxmayaraq, ailəsinə də vaxt ayırırdı. Nobel Mükafatı laureatı Barri Marşal isə qeyd edir ki, ailənin mühüm dəstək verdiyi vaxtlar olur, ona görə də şəxsi münasibətləri inkişaf etdirmək vacibdir.
2. Gecələr yaxşı yatın
Yuxu, məşq və yaxşı yemək uzun saatlarla işləmək ilə ziddiyyət təşkil edə bilər. Buna görə işi sağlamlıq və rifahı təşviq edən fəaliyyətlərdən üstün tutmaq cazibədardır. Ancaq bu, Nobel laureatı Oliver Smitisin məsləhət gördüyü “tələ”dir. Sağlam qalmaq üçün təkcə yuxuya ehtiyac yoxdur. Həm də beyninizin tam gücü ilə işləməsi üçün yuxuya ehtiyacı var ki, siz ideyalar yarada və problemləri həll edəsiniz.
3. Həyatınızın müxtəlif tərəflərinə üstünlük verin
Ailə, iş və yuxu alimin uğuru üçün vacibdir, lakin bunların hamısı daimi diqqət mərkəzində olmamalıdır. Bəzən hər şeyi yüksək səviyyədə saxlamağa çalışmaqdansa, həyatınızın bir tərəfinə üstünlük vermək vacib olacaq. Bu, yuxunu itirmək və yorğun olmaq demək ola bilər, lakin Nobel laureatı Elizabeth Blackburn hesab edir ki, qısa müddət ərzində bu, yaxşıdır. Hər şeyi bir anda mükəmməl etməli olduğunuz fikrindən qorxmayın - müxtəlif vaxtlarda fərqli bir diqqətə sahib ola bilərsiniz.
4. Uğursuzluğun öhdəsindən gəlməyə kömək edəcək bir çox maraqlara sahib olun
Hər bir alimin həyatında daimi bir şey, uğursuzluqdur. Hər bir təcrübə uğursuzluq riski ilə gələn naməlumun kəşfidir. Bunun səbəbi, texnologiyanın sualı həll etmək üçün hələ mövcud olmaması, nəzəriyyənin düzgün olmaması və ya sadəcə eksperimental protokolun düzgün olmaması ola bilər. Alimlərin öz işlərində emosional sərmayə qoyması o deməkdir ki, daimi uğursuzluqlarla mübarizə aparmaq çətin ola bilər.
Laureatların bununla mübarizə aparmasının bir yolu çoxlu təcrübə xəttinə sahib olmaqdır. Onlar tez-tez iş təcrübəsinin şansını artırmaq üçün daha az riskli olanı daxil edirlər. Nobel laureatı Harold Varmus eyni anda iki təcrübə üzərində işləməyi məsləhət görmür. O, həm də çətinlik anlarında motivasiya səviyyəsini yüksəltmək üçün laboratoriyadan kənar maraqlara sahib olmağı da məsləhət görür.
5. Çox çalışmayın
Nəhayət, çox işləmək faydalı olmayacaq. Yalnız özünüzü “yandırmaq” riski ilə deyil, həm də düşüncənizdə məhdudlaşırsınız. İşdən vaxt ayırmaq problemlərə yeni şəkildə yanaşmağa imkan verə bilər. Məsələn, gəzintiyə çıxmaq sizə bir addım geri çəkilmək və hər şeyi başqa cür görmək şansı verir. Laureatlar tez-tez qeyd edirlər ki, uzun saatlarla işləmək həmişə səmərəliliyə səbəb olmur. Nobel laureatı Paul Nurse bizə xatırladır ki, əgər çox çalışsanız, eyni istiqamətdə davam edəcəksiniz.
Oruc MUSTAFAYEV
